Για αιώνες, οι κάτοικοι του Λονδίνου και άλλων μεγάλων πόλεων, έπαιρναν το νερό που χρειάζονταν για τη μαγειρική και το πλύσιμο από τα ποτάμια, τα πηγάδια αλλά και από ειδικές αντλίες νερού που ήταν τοποθετημένες σε διάφορα σημεία της πόλης, περιορίζοντας την κατανάλωση νερού σε όσο νερό μπορούσαν να κουβαλήσουν. Μετά, πετούσαν αυτό το βρώμικο νερό σε ειδικούς βόθρους από τούβλα που αδειάζονταν το βράδυ από ανθρώπους που είτε το πουλούσαν ως λίπασμα είτε το πετούσαν στον ποταμό Τάμεση. Τα υγρά απόβλητα τα πετούσαν στα αυλάκια του δρόμου, όπου το νερό κατέληγε στον Τάμεση.
Το 1854, κατά τη διάρκεια μίας επιδημίας χολέρας στο Λονδίνο, ο δρ John Snow, χαρτογράφησε τα μέρη όπου πέθαινε ο κόσμος και βρήκε ότι σε ένα σημείο άντλησης νερού μέσα στην πόλη συγκεντρώνονταν οι περισσότεροι θάνατοι. Μόλις αφαίρεσε το χερούλι της αντλίας νερού οι θάνατοι σταμάτησαν αμέσως. Έτσι έγινε η πρώτη επίσημη σύνδεση ανάμεσα στις αρρώστιες και στα ανθρώπινα απόβλητα. Η ιστορία ίσως ήταν διαφορετική αν είχαν προλάβει να εφευρεθούν τα φίλτρα νερού.
Για αιώνες ολόκληρους, οι δημόσιες αντλίες νερού ήταν η μόνη πηγή φρέσκου νερού στο Λονδίνο.
Μόλις οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι απόβλητα και πόσιμο νερό σημαίνει θάνατος, η βουλή εφάρμοσε σχέδιο για να διασφαλίσει φρέσκο νερό σε όλη την πόλη. Οι δημόσιες αντλίες νερού αντικαταστάθηκαν από σωλήνες που πήγαιναν το νερό κατευθείαν στα σπίτια.
Αυτή ήταν μία εκπληκτική ευκολία για τους κατοίκους που τώρα την υποτιμούμε. Αντί να κουβαλούν νερό, ξαφνικά ο καθένας μπορούσε να έχει όσο νερό ήθελε, όλη την ώρα, με το άνοιγμα μίας βρύσης. Όπως είναι λογικό, η μέση κατανάλωση νερού ανέβηκε γρήγορα από τα 3 γαλόνια νερού ανά άτομο στα 30 και μπορεί και στα 100 γαλόνια νερού ανά άτομο.
Η τουαλέτα μέχρι τότε ήταν σχεδόν μία ασήμαντη ανακάλυψη. Υπήρχε για λίγο καιρό αυτή η εφεύρεση αλλά ήταν άχρηστη χωρίς παροχή νερού. Έγινε όμως πολύ βολικό το να διώχνεις απλά τις ακαθαρσίες με νερό. Μόνο που τώρα κανείς δεν ήξερε τί να κάνει με όλα αυτά τα ανθρώπινα απόβλητα, που πλημμύριζαν τους βόθρους και γέμιζαν τις αυλακώσεις του δρόμου που ήταν σχεδιασμένες να προωθούν το βρόχινο νερό στον Τάμεση. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί η χολέρα και οι αρρώστιες.
Η Πρώτη Τουαλέτα με Καζανάκι!
Ο εφευρέτης της πρώτης τουαλέτας με καζανάκι, John Harington, φημισμένο μέλος της αυλής της βασίλισσας Ελισάβετ
Οι οικολόγοι της εποχής προσπάθησαν να δώσουν ένα τέλος. Άρχισαν να προωθούν τουαλέτες που κρατούσαν ξεχωριστά τα ανθρώπινα απόβλητα για να τα αντιμετωπίσουν ως πόρους (για λίπασμα κτλ). Οι μηχανικοί ήταν διχασμένοι ανάμεσα σε αυτούς που πίστευαν στην σπουδαιότητα των ανθρώπινων αποβλήτων στις καλλιέργειες και σε αυτούς που δεν πίστευαν. Αυτοί που πίστευαν, προωθούσαν την ιδέα ότι μπορούσαν να προωθούν αυτά τα απόβλητα στις παρακείμενες καλλιέργειες μέσω του δημοτικού δικτύου αποχέτευσης. Αυτοί που δεν πίστευαν προωθούσαν την ιδέα να πετιέται το νερό σε λίμνες, ποταμούς και ωκεανούς καθώς το νερό “μπορεί να καθαρίζεται μόνο του”. Όπως χαρακτηριστικά έλεγαν: ” Η λύση στην μόλυνση είναι η διάλυση”.
Δεν πρόλαβαν όμως οι μηχανικοί να συζητήσουν και να τα βρουν μεταξύ τους αφού οι άνθρωποι έτρεχαν να εγκαταστήσουν τις πολύ βολικές τουαλέτες με καζανάκι. Σύντομα αυτές οι υδρορροές και τα αυλάκια δρόμου μεγενθύθηκαν και καλύφθηκαν για να δημιουργήσουν το σημερινό μας αποχετευτικό σύστημα. Δεν σκέφτηκε όμως κανείς τις συνέπειες.
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η εταιρία Thomas Crapper & Co.s, ήταν η μεγαλύτερη εταιρία πώλησης τουαλετών στο Λονδίνο.
Μέσα στα σπίτια, οι αρχιτέκτονες, οι ιδιοκτήτες και οι μηχανικοί δεν ήξεραν τί να κάνουν σχετικά με τη νέα αυτή μόδα. οι άνθρωποι είχαν ειδικούς νιπτήρες στις κρεβατοκάμαρές τους, που γέμιζαν με νερό για να πλένονται. Έτσι, απλά έβγαζαν αυτούς τους νιπτήρες και στη θέση τους έβαζαν σύγχρονους νιπτήρες με βρύσες και αποχέτευση. Έβαζαν έτσι την τουαλέτα σε ό, τι χώρους είχαν απομείνει μέσα στο σπίτι, δηλαδή σε ντουλάπες, στο χωλ ή στον ελεύθερο χώρο κάτω από τα σκαλιά. Έτσι βγήκε και ονομασία WC – Water Closet (στα αγγλικά, closet σημαίνει ντουλάπα).
Σύντομα συνειδητοποίησαν ότι δεν είχε νόημα να υπάρχει τρεχούμενο νερό σε κάθε κρεβατοκάμαρα και δωμάτιο, ενώ ήταν αρκετά φθηνότερο να τα μαζέψουν όλα σε ένα σημείο. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του σύγχρονου δωματίου “μπάνιου”. Οι πλούσιοι της εποχής, που είχαν αρκετά δωμάτια στα σπίτια τους, ήταν οι πρώτοι που έτρεξαν να φτιάξουν πολυτελή μπάνια, με διάφορα εξαρτήματα και έπιπλα, σαν τα κομοδίνα που είχαν σε αυτά τα δωμάτια πριν γίνουν μπάνια.
Το νέο αυτό μπάνο άρχισε να γίνεται πιο φανταχτερό, με πορσελάνινα φωτιστικά και μαρμάρινα δάπεδα. Καθώς άρχισε να γίνεται ευρέως διαδομένο, το μέγεθός του μίκρυνε. Οι υδραυλικοί άρχισαν να φτιάχνουν τους σωλήνες σε μία σειρά για να χρησιμοποιούν λιγότερα υλικά. Μέχρι το τέλος του 1910, το μπάνιο πήρε τη σημερινή του μορφή.
Κανείς δεν πήρε λίγο χρόνο για να σκεφτεί για τις διαφορετικές λειτουργίες και ανάγκες. Όλοι σκέφτονταν ότι αφού μπαίνει το νερό και βγαίνει, όλα θα πρέπει να είναι στο ίδιο σημείο. Κανείς δεν σκέφτηκε ότι το νερό του ντους ή της μπανιέρας είναι “γκρι” (greywater), δηλαδή θα μπορούσε να ξανα χρησιμοποιηθεί για κάτι, ενώ το νερό της τουαλέτας είναι μαύρο (blackwater), δηλαδή δεν θα μπορούσε να ξανα χρησιμοποιηθεί. Έτσι το νερό όλων των χρήσεων (ντους και τουαλέτας) πήγαινε στην ίδια αποχέτευση που συνδεόταν με τους σωλήνες και τα αυλάκια όπου συγκεντρώνονταν το βρόχινο νερό και κατέληγε σε ποτάμια και λίμνες.
Παραδοσιακό μπάνιο του 19ου αιώνα, με μπανιέρα και ζέσταμα πετσετών.
Σαν άνθρωποι αποτύχαμε στο να φτιάξουμε ένα ορθολογικό σύγχρονο μπάνιο. Οι τουαλέτες είναι πολύ ψηλές (τα σώματά μας είναι φτιαγμένα για να κάθονται οκλαδόν), οι νιπτήρες είναι πολύ χαμηλοί και οριακά άχρηστοι. Το ντους είναι μία παγίδα θανάτου, αρκεί να αναφέρουμε ότι ένας Αμερικάνος πεθαίνει την ημέρα από ατυχήματα στο ντους ή την μπανιέρα. Γεμίζουμε ένα μικρό δωμάτιο, που δεν αερίζεται επαρκώς, με τοξικά χημικά από μανώ και καθαριστικά νυχιών μέχρι μαντηλάκια καθαρισμού. Τραβάμε καζανάκι και στέλνουμε βακτήρια στον αέρα ενώ η οδοντόβουρτσά μας βρίσκεται μερικά εκατοστά μακριά. Παίρνουμε εκατομμύρια λίτρα φρέσκου νερού και τα μολύνουμε με τοξικά χημικά, ανθρώπινα απόβλημα, αντιβιοτικά, ορμόνες πρόληψης εγκυμοσύνης και άλλα βλαβερά στοιχεία σε ποσότητες που είναι ικανές να αλλάξουν το φύλο ενός ψαριού.
Έχουμε ενσωματώσει όλες μας τις βιολογικές ανάγκες σε μία εφεύρεση που βασίζεται στο αποχετευτικό σύστημα παρά στις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες. Δεν γίνεται να συνεχιστεί άλλο αυτό. Γιαυτό ξεκινήστε από τώρα να εξοικονομείτε νερό από όπου μπορείτε, γιατί το νερό δεν είναι ανεξάντλητο. Σε επόμενο άρθρο θα γράψουμε για το πιθανό μέλλον του μπάνιου και της τουαλέτας.
Λίγα λόγια για τον αρθρογράφο
Ο Γιώργος Μαργιώλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και είναι απόφοιτος του ΑΤΕΙ Εμπορίας και Διαφήμισης. Μιλάει άριστα την αγγλική γλώσσα και (όχι τόσο άριστα) την γερμανική.
Έχει εκτελέσει καθήκοντα Project Manager στο τμήμα Μάρκετινγκ της Avery Dennison – Fastener Division στην Αγγλία. Εκεί, το βασικό του project ήταν να επαναπροωθήσει τα προϊόντα της εταιρίας σε νέες εφαρμογές ώστε να είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο ο κόσμος ήταν πιο εξοικειωμένος με τα φίλτρα νερού, του γεννήθηκε η αγάπη για τα φίλτρα νερού που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, μειώνουν τη χρήση πλαστικών εμφιαλωμένων μπουκαλιών και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Από το 2008 και μετά, έχει δημοσιεύσει πάνω από 300 άρθρα μοναδικού εκπαιδευτικού και ενημερωτικού περιεχομένου πάνω στα φίλτρα νερού και τις νέες τεχνολογίες επεξεργασίας νερού.
Κατά καιρούς, πανεπιστήμια και διδακτορικοί φοιτητές ζητούν να χρησιμοποιήσουν τα άρθρα του Γιώργου Μαργιώλου στις εργασίες τους λόγω της ποιότητας και μοναδικότητας τους.
Πίνακας περιεχομένων